IPCC: Şimdi Harekete Geçme Zamanı
Bu haftanın Greenvibes bültenine hoş geldin. Yeşil Ajans’ta yerelden ve dünyadan ekolojik haberlere biraz değinip Derin Yeşil’de IPCC 6. Değerlendirme Raporu’nun son bölümünü inceledik. Bir İmza da Sen At’ta güncel imza kampanyalarını derledik. Ve yeni bölümümüzde gezegenimizin son durumunu derledik.
Greenvibe’ının bol olduğu, keyifli okumalar dileriz.
DERİN YEŞİL
IPCC: Şimdi Harekete Geçme Zamanı, Emisyonları 2030’a Kadar Yarıya İndirebiliriz
IPCC Raporu’nun son bölümünden öne çıkanlar
Nil Ormanlı Balpınar
Geçen hafta IPCC (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) 6. Değerlendirme Raporu’nun son bölümü, yani 3. Çalışma grubunun raporu yayınlandı. Rapora uzmanlar ve hükümetler yetkililerinden yaklaşık 60.000 yorum verildi. 278 yazar tarafından sonuçlandırılan ve onaylanan raporda 59.000’den fazla bilimsel makaleye atıfta bulunuldu.
Öne Çıkan Noktalar
- Bilim insanları, ısınmayı 2100 yılına kadar 1,5°C ile sınırlamak için kısa ve hızla kapanan bir fırsat penceresi olduğundan eminler. (1,5°C sınırını aşmadan)
- Mevcut Ulusal Katkı Beyanları (NDC’ler) 1,5°C’lik ısınma eşiğini aşacaktır ve bu da bizi 2100 yılına kadar 2,8°C’lik ısınmaya doğru bir yola sokar.
- Mevcut fosil yakıt altyapısı, kalan karbon bütçesini tek başına tüketebilir (ısınmayı 1,5°C ile sınırlamak için kalan 510GtCO2 bütçesine kıyasla 660GtCO2 emisyona neden olur).
- 1,5°C hedefine ulaşmak için, dünyanın yıllık CO2 emisyonlarını 2030’a kadar %48 azaltması ve 2050’de net sıfıra ulaşması, metan emisyonlarını 2030’a kadar üçte bir oranında azaltması ve 2050’ye kadar neredeyse yarıya indirmesi gerekiyor.
- Bu, tüm enerji sisteminde dönüştürücü ve uzun süreli bir değişim gerektirir; fosil yakıt kullanımında büyük azalmalar, esas olarak yenilenebilir enerji kaynaklarıyla çalışan bir elektrik sistemi ve yaygın elektrifikasyon ile sağlanır.
- Kömür, petrol ve doğal gaz kullanımının (karbon tutma ve depolama (CCS) olmadan) 2050’ye kadar sırasıyla %100, %60 ve %70 oranında azaltılmasıyla, ısınmayı başarılı bir şekilde 1,5°C ile sınırlandırılır.
Emisyonlar Her Sektörde Yükselişte
- İnsan kaynaklı iklim değişikliği, sürdürülemez enerji kullanımı, arazi kullanımı ve arazi kullanımı değişikliği ile tüketim ve üretim kalıplarından kaynaklanan, yüzyıldan fazla süren sera gazı emisyonlarının bir sonucudur. (D.1.1)
- 2010-2019, insanlık tarihindeki ortalama on yıllık emisyonlardaki en yüksek artışı gördü. Ortalama olarak, o dönem boyunca yılda 56GtCO2eq emisyona neden olduk. (B.1.1)
- İnsan kaynaklı sera gazı emisyonları 2019’da 59 GtCO2eq’ye ulaştı, bu 1990’dan bu yana en yüksek seviye; başta fosil yakıtlar ve sanayi kaynaklı olmakla birlikte, emisyonlar tüm sektörlerde arttı. İnsan kaynaklı emisyonların yaklaşık %34’ü enerji tedarik sektöründen, %24’ü sanayiden, %22’si tarım, ormancılık ve arazi kullanımından, %15’i ulaşımdan ve %6’sı binalardan kaynaklandı. (Şekil SPM1, B.1.2, B.2, B.2.1)
- Küresel ekonominin karbon yoğunluğu biraz azaldı, ancak bu eğilim sanayi, enerji arzı, ulaşım, tarım ve binalardan kaynaklanan artan emisyonlarla maskeleniyor. (B.2)
- Acil, etkili ve adil bir sera gazı azaltım eylemi olmaksızın, iklim değişikliği dünya genelindeki insanların sağlığını ve geçim kaynaklarını, ekosistem sağlığını ve biyolojik çeşitliliği giderek daha fazla tehdit edecek. (D.1.1)
Nereye Doğru Gidiyoruz?
- COP26’dan önce açıklanan Ulusal Katkı Beyanları (NDC’ler), muhtemelen 21. yüzyılda 1.5°C’nin aşılması anlamına geliyor. 2030’dan sonra artan bir hedef olmadan, 2100 yılına kadar 2,8°C’lik ısınmaya tanık olabiliriz. (B.6.4, C.1.1)
- 2020’nin sonuna kadar uygulanan politikalar hızla güçlendirilmedikçe, dünya 2100 yılına kadar 3,2°C’lik ısınma yolunda ilerliyor. (C.1)
- Emisyonlar artmaya devam ettiği için ısınmayı 1,5°C ile sınırlama olasılığı, IPCC 1,5 raporunun yayınlandığı yıl olan 2018’e göre daha düşüktür. (C.1.4)
- Şu anda en az 18 ülke, üretime dayalı sera gazı ve tüketime dayalı CO2 emisyonlarını 10 yıldan uzun bir süredir azaltıyor. (B.3.5)
- 2020’ye kadar, kapsam ve fiyatlar keskin bir azaltım sağlamak için yetersiz olsa da, küresel GHG emisyonlarının %20’sinden fazlası karbon vergileri veya emisyon ticaret sistemlerine dahil edildi. (B.5.2)
- Şu anda, küresel emisyonların %53’ünü kapsayan 56 ülkede sera gazı azaltımına odaklanan ‘doğrudan’ iklim yasaları var ve iklim davaları artıyor. (B.5.2, E3.3)
Yenilenebilir Enerji Ne Durumda?
- 2010–2019 arasında, güneş enerjisi (%85), rüzgar enerjisi (%55) ve lityum iyon pillerin (%85) birim maliyetlerinde sürekli düşüşler ve bunların kullanıma girmesinde büyük artışlar oldu – örneğin güneş enerjisi 10 kat ve elektrikli araçlar 100 kat fazla kullanılıyor. (B.4.1)
- Rüzgâr enerjisi, güneş enerjisi ve depolama gibi kilit teknolojilerdeki birim maliyet düşüşleri, 2030 yılına kadar düşük karbonlu enerji sektörü geçişlerinin ekonomik çekiciliğini artırdı. (C.4.2)
- Bazı bölgelerde ve sektörlerde karbon yoğun sistemlerin bakımı, düşük karbonlu sistemlere geçişten halihazırda daha pahalı. (C.4.2)
- Fotovoltaikler (PV), karada ve denizde rüzgar, konsantre güneş enerjisi (CSP) artık birçok yerde seviyelendirilmiş enerji maliyetleri konusunda fosil yakıtlarla rekabet ediyor. (Şekil SPM3)
- Otomobiller, iki ve üç tekerlekli araçlar ve otobüsler de dahil olmak üzere elektrikli araçların maliyetleri düşüyor ve bunların kullanımı hızlanıyor. (C.8.3)
1,5 Derecede Fosil Yakıtlar
• Mevcut ve planlanan fosil yakıt altyapısı kendi başına kalan karbon bütçesini tüketecektir. Mevcut fosil yakıt altyapısı aşamalı olarak sonlandırılmazsa ve bunun yerine her zamanki gibi çalışmaya devam ederse, gelecekteki 660 GtCO2 kümülatif emisyonlar, 1.5°C hedefinin 510GtCO2’lik karbon bütçesini tüketecek. (B.7, B.7.1)
• Daha fazla karbonu tutulmamış fosil yakıt altyapısının kurulması, sera gazı emisyonlarını kaçınılmaz hale getirecek ve 1.5°C’yi erişilemez hale getirecek. (C.4)
• Karbon tutma ve depolamanın (CCS) kullanılabileceği senaryolarda, 2050’de küresel kömür, petrol ve doğal gaz kullanımının 2019’a kıyasla yaklaşık %95, %60 ve %45 oranında azalacağı tahmin ediliyor. (C.3.2)
• CCS olmadan kömür, petrol ve doğal gaz kullanımı, ısınmayı 1,5°C ile sınırlamak için, 2050’de %100, %60 ve %70 oranında daha fazla azaltılmalı. (C.3.2)
• Bu, önemli miktarda fosil yakıtın yanmadan bırakılması ve dünyanın ısınmayı 2°C ile sınırlandırması durumunda toplam değerinin 1-4 trilyon ABD Doları olacağı tahmin edilen büyük miktarda fosil yakıt altyapısının atıl kalması riski anlamına gelir. Bu miktar 1.5°C ile sınırlandırıldığında daha fazladır. (C.4.4)
• Kömür varlıklarının 2030’dan önce atıl kalma riski ile karşı karşıyayken, petrol ve doğal gaz varlıklarının yüzyılın ortalarına doğru atıl kalması bekleniyor. (C.4.4)
• Jeolojik depolama mümkün olursa ve CCS yakalama oranları yeni tesisler için %90-95’e ve mevcut tesisler için karşılaştırılabilir bir orana ulaşabilirse, CCS büyük ölçekli fosil bazlı enerji ve endüstriyel kaynaklardan kaynaklanan emisyonları azaltabilir. (C.4.6, B.7.2, Dipnot 37)
• Ancak CCS’nin uygulanması teknolojik, ekonomik, kurumsal, ekolojik-çevresel ve sosyo-kültürel engellerle karşı karşıya. (C.4.6)
Rapora İlişkin Görüşler:
Avrupa İklim Vakfı CEO’su Laurence Tubiana:
“IPCC’nin son raporu, hükümetlerin enerji güvenliğini sağlamalarının ve maliyetleri düşürmenin en hızlı yolunun temiz enerjiye yatırım yapmak ve fosil yakıtlardan sonsuza kadar vazgeçmek olduğunu açıkça ortaya koyuyor. Yeni doğal gaz, petrol ve kömür altyapısı sadece halihazırda karşı karşıya olduğumuz ciddi iklim maliyetlerine katkıda bulunmakla kalmayacak, aynı zamanda sıklıkla gerilim, çatışma ve makro-ekonomik istikrarsızlıkla bağlantılı korkunç jeopolitik fosil yakıt sarmalını da besleyecek.”
Chatham House Kıdemli Araştırmacısı Antony Froggatt:
“Hükümetler, hem Ukrayna’daki savaşın etkilerine hem de gelecekteki piyasa bozulmalarına ve iklim değişikliğinden kaynaklanan jeopolitik çalkantılara karşı direnç oluşturan önlemlerinin uygulanmasını hızlandırma fırsatına sahip. Bunlar arasında atık azaltma, davranış değişikliği ve verimlilik iyileştirmeleri yoluyla enerji talebinin azaltılmasına öncelik verilmesi ve esnekliği artırmak ve piyasa istikrarsızlığını azaltmak için enerji sistemlerinde yapılan değişiklikler yer alıyor.”
Andurand Capital İklim Araştırmaları Başkanı Mark Lewis:
“Bu son IPCC raporu, küresel enerji sistemini bu on yılın geri kalanında ne kadar acil olarak fosil yakıtlara dayalı bir sistemden temiz, sürdürülebilir enerji kaynaklarına dayalı bir sisteme dönüştürmemiz gerektiğinin altını çiziyor. Yenilenebilir enerji ekonomisi artık tüm dünyada açıkça kanıtlanmışken, önündeki zorluk, büyük ölçekte enerji depolamayı geliştirmek ve yeşil hidrojeni rekabetçi hale getirmektir.
Ember Küresel Program lideri Dave Jones:
“Temiz bir elektrikli gelecek, güvenli bir iklime giden yoldur. Kömürden elektrik üretiminin bu on yılda çökmesi gerektiğini uzun zamandır biliyorduk, ancak en son IPCC raporu bunu çok net bir şekilde ortaya koyuyor. Bu on yılda temiz elektriği artırmaya yönelik muazzam bir küresel çaba, sektörü 1,5 derece patikasında tutuyor. Rüzgâr ve güneş ucuz, temiz, güvenli ve ölçeklenebilir ve geleceğin elektrik sisteminin bel kemiği olacak. Ancak şu anda hükümetler gereken aciliyetle hareket etmiyorlar. Rekor kıran rüzgar ve güneş enerjisi, Doğru yönde ilerlediğimizi gösteriyor. Mümkün olan en kısa sürede %100 temiz elektriğe ulaşmak için rekorlar kırmaya devam etmemiz gerekiyor. Elektrik sektörü, elektrikli bir geleceğe geçerken diğer sektörlerde büyük azaltımların önünü açmanın anahtarıdır.”
YEŞİL AJANS
• Karadeniz’in Deniz Suyu Sıcaklığında 2°C Artış Görüldü
RTEÜ Üniversitesi’nin yaptığı ölçümlere göre Karadeniz’in deniz suyu sıcaklıklarında artış gözleniyor. Su Ürünleri Fakültesi Deniz Biyolojisi ABD Öğretim Üyesi olan Doç. Dr. Ertuğrul Ağırbaş’ın açıklamasına göre 50 yıllık mart ayı sıcaklık ortalaması 8.1°C iken, yapılan son ölçümlerde deniz suyu sıcaklıkları 9.5-10°C değerleri görüldü. Ağırbaş “Isınmaya bağlı olarak denizel ortamda oksijensiz ortamlar daha fazla artabiliyor. Karadeniz dünya denizleri içerisinde çok özel bir yeri olan ekosistem ve iklim değişikliğinden en fazla etkilenen denizlerden biri olma özelliğinde. Yarı kapalı bir iç deniz ve aynı zamanda anoksik bir havza olduğu için iklim değişikliğine bağlı olarak sıcaklık artışları beraberinde alt derinliklerde olan hidrojen sülfürlü tabakanın daha üst tabakalara kadar çıkmasına neden olabiliyor. Artan deniz suyu sıcaklıkları özellikle Karadeniz ekosistemine baktığımız zaman oksijenli bölgenin daha da daralmasına neden oluyor. Yine son yıllarda soğuk ara yüzey tabakanın tamamen ortadan kalktığı da rapor edilmekte. Bu da biyoçeşitliliği ve balıkçılığı önemli oranda etkilemekte.” dedi.
• Akdeniz Yosunlarında Güneş Koruyucu Kimyasallar Bulundu
The Guardian’da yayınlanan bir çalışma Akdeniz’e özgü bir deniz bitkisi türü olan Posidonia Oceanica yosununda güneş koruyucalarda bulunan ultraviyole filtre görevi gören oksibenzon, metil paraben gibi kimyasallara rastlandı. Araştırmacılar, kontaminasyonun turistik yerdeki eğlence etkinliklerinin ve atık deşarjlarının sonucu olduğuna inanıyor. Araştırmacılardan Dr. Silvia Diaz Cruz “Akdeniz sığ, küçük ve çok kapalı olduğu için UV emici kimyasalların konsantrasyonları yüksek seviyelere ulaşabilir.” ifadesinde bulundu. Bu kimyasalların deniz bitkileri üzerindeki tam etkisi bilinmemekle birlikte, araştırmacılar potansiyel zararlı etkilerden endişe duyuyorlar. Araştırmanın yazarlarından Prof Nona Agawin, “Güneşten koruyucuların deniz çayırlarının fotosentezini ve üretkenliğini biriktirmenin ötesinde etkilediğini tespit edersek, bu deniz çayırları Akdeniz kıyılarında önemli ekolojik roller oynadığı için bir sorunumuz olacak” dedi. Önceki araştırmalar, belirli UV filtreli güneş koruyucu kimyasalların balıklar, kaplumbağalar ve yunuslar üzerinde üreme sistemlerini bozmak ve gelişimlerine zarar vermek de dahil olmak üzere zararlı etkileri olabileceğini bulmuştu.
• Müsilajla Mücadele İçin Arıtma Tesisi Zorunluluğu Gündemde
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Marmara Belediyeler Birliği tarafından hazırlanan Marmara Denizi Eylem Planı ve raporu ve Müsilaj Araştırma Komisyonu’nun önerileri doğrultusunda, Marmara’da deniz kirliliği ve müsilajle mücadele çalışmaları başladı.
Bu kapsamda, Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı ile AKP’nin meclis grubunun üzerinde çalıştığı yasa teklifi, Marmara Havzası’nda bulunan İstanbul, Kocaeli, Yalova, Bursa gibi iller ile bu illere sınır olan il belediyelerine İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi kurma zorunluluğu getirilmesini öngörüyor. Atıksuları tamamen kullanılabilir hale getirebilen ileri düzey atıksu arıtma tesislerinin kurulması için 3-6 ay süre verileceği öngörülüyor. Belediyeler tesisleri kendi bütçeleriyle kurabilecekleri gibi yap-işlet-devret modeli ile de kurdurabilecekler. Marmara Havzası’ndaki iller göz önüne bulundurulduğunda en az 60 tesisin kurulması bekleniyor.
• Sinop Nükleer Santrali ÇED Raporu İtirazı Reddedildi
Sinop’ta kurulması planlanan Nükleer Santral için hazırlanan Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporun karşı açılan davayı Samsun 3. İdare Mahkemesi reddetti. Mahkeme bilirkişilerin “yer seçimi hatalı” uyarısında bulunan görüşlerini de ihmal etti.
2021 Haziran ayında bölgede inceleme yapan bilirkişi heyeti Aralık ayında yer seçiminin hatalı olduğunu, herhangi bir kaza durumunda da tahliye işleminin çok zor olduğunu, ÇED dosyasında, nükleer santralda kullanılacak ve ömürleri 10 yıl olan yakıt çubuklarının ne olacağının belirsiz olduğunu belirtti. Raporda, “Türk devletinin herhangi bir çözümü olmadığı gibi uzun bir vadede de çözülecek gibi görünmemektedir” ifadelerine yer verildi. Öte yandan, 28 Mart günü görülen karar duruşmasında Mahkeme ÇED kararının iptali istemine ret kararı verdi.
• Kanımızdan Sonra Akciğerlerimizde de Mikroplastiğe Rastlandı
Daha önce yapılan ve bizim de bültenlerimizde yer verdiğimiz çalışmalarda plasenta ve insan kanında mikroplastiğe rastlanmıştı. The Guardian’da yayınlanan bir çalışmaya göre insan akciğerinde de mikroplastiğe rastlandı.
Ameliyat olan 13 yaşındaki hastadan alınan doku örneklerinin 11’inde mikroplastik bulundu. En yaygın partiküller ise, plastik ambalaj ve borularda kullanılan polipropilen ve şişelerde kullanılan PET. Daha önceki iki çalışmada, otopsiler sırasında alınan akciğer dokusunda benzer şekilde yüksek oranlarda mikroplastikler bulunmuştu.
Çalışmanın kıdemli yazarı İngiltere’deki Hull York Tıp Fakültesinden Laura Sadofsky, “En yüksek sayıda partikülü akciğerlerin alt bölgelerinde bulmayı veya bulduğumuz partiküllerin bu boyutlarda olmasını beklemiyorduk” dedi. “Akciğerlerin alt kısımlarında hava yollarının daha küçük olması şaşırtıcı ve bu büyüklükteki parçacıkların bu kadar derine inmeden önce filtrelenmesini veya sıkışmasını beklerdik.” diye ekledi.
• UNDP 25 Yıl İçinde 200 Milyon İklim Göçmeni Bekliyor
İklim değişikliğinin artan etkileri birkaç senede bile yüzlerce insanın hayatına mal olurken binlercesinin yaşamını ciddi biçimde olumsuz etkiledi. İklim değişikliğine bağlı göçleri değerlendiren UNDP Türkiye Temsilcisi Louisa Vinton, kıyı yerleşimleri ve çiftlik alanlarında bulunan toplulukların iklim değişikliği etkilerine karşı en savunmasız konumda yer aldıklarını belirtti. Göç etmeye karar verenlerin ise gittikleri bölgelerde farklı yönetim krizlerine neden olabileceklerini ekledi. “Birçok belirsizliği göz önüne aldığımızda, iklim göçü tahminleri için kesin bir sayı vermek güç.” diyen Louisa Vinton, Uluslararası Göç Örgütü uzmanlarının, 2050 yılına kadar yaklaşık 200 milyon kişinin yerinden olacağına dair kabaca bir fikir birliğine vardıklarına işaret etti.
• Arktik Deniz Buzu Son 44 Senenin En Düşük Seviyesinde
İngiliz Antarktika Araştırması (BAS) uzmanları tarafından yapılan bir çalışmada Antarktika Deniz Buzu’nun 1991-2020 ortalamasının yüzde 26 altında ve 44 yılın en düşük ikinci seviyesinde olduğunu ortaya koydu. Bilim insanları, Batı Antarktika Buz Levhasının erimesinin küresel deniz seviyelerinin 3 metre yükselmesine neden olabileceği konusunda uyardılar.
🌍 GEZEGENİMİZİN SON DURUMU
İnsan Kaynaklı Küresel Isınma(17.04.2022): +1.24816236 °C
Sıfır Emisyona Ulaşmak İçin Kalan Süre: 7 Yıl 96 Gün
Yenilenebilir Enerji Kaynağı Oranı: %12.87
Yeşil İklim Fonu: 9.52 Milyon Dolar
Yerli Halklar Tarafından Korunan Doğal Alanlar:43.5 Milyon km2
Haftalık C02 Ortalaması
15 Nisan 2022: 420.57 ppm
1 sene önce: 419.62 ppm
1 senelik değişim: 0.95 ppm (0.22%)
10 sene önce: 395.58 ppm
Güvenli seviye: 350 ppm
🎙️ GREENVIBES PODCAST
Greenvibes Podcast’in onuncu bölümünde 30-31 Mart tarihleri arasında Ankara’da düzenlenen EKO İKLİM: EKONOMİ VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ZİRVESİ’nin olumlu ve olumsuz yanlarını değerlendirdik. Doğa dostunuz, greenvibe’ınız bol olsun.. Doğa dostunuz, Greenvibe’ınız bol olsun.
Spotify’dan dinlemek için:
Apple Podcast’e ise buradan tıklayarak ulaşabilirsiniz.
✍️ BİR İMZA DA SEN AT
Change.org’daki iklim ve ekoloji ile ilgili imza kampanyalarını senin için derledik. Bir imzadan ne olur deme, çok güzel şeyler oluyor bile.
- Zeytin Hayattır
- Eskişehir Kömür Olmasın
- Türkiye 2030’a Kadar Kömürden Çıksın
- Yeni Orman Kanunu İstiyoruz
- İklim Acil Durumu İlan Edilsin
- Adana’da Bir Kömürlü Termik Santral Daha İstemiyoruz.
- Plastiksiz Kargo İstiyoruz.
- Avcılık Tamamen Yasaklansın.
- İkizköy Akbelen Ormanının Kömür Madeni için Kesilmesini Durdurulsun.
- Tek Kullanımlık Plastikler Yasaklansın.
- Yeşiller Partisi’nin Kuruluşu Engellenmesin.
BİZİ TAKİP EDİN 🌿
Bu ve benzeri sürdürülebilir, ekolojik ve atıksız yaşam ipuçları ve haberlerine güncel bir şekilde ulaşmak için Greenvibes’ı, Nil’i ve Ceren’i Instagram üzerinden takip edebilirsiniz.
Greenvibes Ekolojik 